
نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو چگونه است؟
برای بررسی نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو باید بدانیم که زنجیر تایم و تسمه تایم دو جزء حیاتی و کلیدی در عملکرد موتورهای احتراق داخلی، با وجود شباهت در وظیفهای که بر عهده دارند، تفاوتهای قابل توجهی نیز با یکدیگر دارند. زنجیر تایم و تسمه تایم، هر دو مسئول تنظیم زمانبندی سوپاپها و هماهنگ کردن حرکت پیستونها و سوپاپها برای جلوگیری از برخورد آنها هستند. اما تاریخچه استفاده از این اجزا و تکامل آنها داستان جالبی دارد. درادامه مقاله از ام جی ایرانیان به نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو می پردازیم.
تاریخچه و تکامل
استفاده از زنجیرهای تایم و تسمههای تایم به اوایل قرن بیستم برمیگردد، زمانی که نیاز به بهبود کارایی و دقت موتورهای احتراق داخلی بیش از پیش احساس میشد. در آن دوران، اولین موتورها از زنجیرهای فلزی استفاده میکردند که به دلیل دوام و مقاومت بالا، انتخاب مناسبی به نظر میرسیدند. اما با پیشرفت تکنولوژی و افزایش نیاز به کاهش وزن و صدا در خودروها، تسمههای تایم از جنس لاستیکی یا کامپوزیتی معرفی شدند. این تغییرات تکنولوژیک، انقلابی در صنعت خودروسازی ایجاد کرد و تولید خودروهایی با کارایی بالاتر و هزینه کمتر را ممکن ساخت.
وظیفه حیاتی زنجیر تایم ماشین
زنجیر تایم نقش اصلی و حیاتی در هماهنگ کردن عملکرد بخش پایین و بالای موتور خودرو ام جی دارد. در بخش پایین موتور، زنجیر تایم با میللنگ در ارتباط است که توسط یاتاقانها و پیستونها کنترل میشود. در بخش بالای موتور، زنجیر تایم به میل بادامکها متصل است که وظیفه کنترل سوپاپهای ورودی و خروجی را بر عهده دارند. این هماهنگی دقیق، اهمیت زیادی در عملکرد موتور دارد.
زنجیر تایم مسئول زمانبندی دقیق باز شدن سوپاپها است تا هوا و در برخی موارد سوخت، وارد سیلندرها شوند. سپس پیستونها، مخلوط سوخت و هوا را فشرده میکنند. همچنین، زنجیر تایم زمانبندی باز شدن سوپاپهای خروجی را تنظیم میکند تا گازهای حاصل از احتراق بهدرستی خارج شوند. این فرایند بهصورت مداوم در حال انجام است و هرگونه اختلال در آن میتواند آسیبهای جدی به موتور وارد کند. روغنموتور نیز نقش مهمی در روانکاری زنجیر تایم ایفا میکند و تعویض منظم آن، تأثیر قابل توجهی بر عملکرد زنجیر تایم دارد.
انواع زنجیر تایم
زنجیر تایم در انواع مختلفی تولید میشود و بسته به نحوه کارکرد و بار موتوری که در آن استفاده میشود، شکل و طراحی متفاوتی دارد. در ادامه بررسی نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو، با برخی از مهمترین انواع زنجیر تایم آشنا میشویم:
۱. زنجیر غلتکی: این نوع زنجیر محبوبترین نوع زنجیر تایم است. اتصال داخلی زنجیر غلتکی شامل دو لوب داخلی، دو سلیو پرسشده به اتصال چشمی، و دو غلتک در بالای سلیوها است.
۲. زنجیر بوش: در زنجیر بوش، دو غلتک پخش میشوند تا سلیوها بزرگتر شده و مستقیماً با چرخدنده درگیر شوند. زنجیرهای بوش سطح مفصلی بزرگتری نسبت به زنجیرهای غلتکی دارند و استحکام و عملکرد عالی در شرایط بار بالا ارائه میدهند. این نوع زنجیر معمولاً در موتورهای دیزلی با کارکرد سریع استفاده میشود.
۳. زنجیر دندانهدار: طراحی این نوع زنجیر شامل اتصال فولادی بهصورت دندانهدار است و بهعنوان زنجیر بیصدا نیز شناخته میشود. تیغههای میانی و داخلی زنجیر دندانهدار برای ایجاد نیروی انتقال زیاد بین زنجیر و چرخدنده تشکیل شدهاند.
۴. ترکیبی از زنجیر دندانهدار و سلیو: زنجیرهای دندانهدار پتانسیل بالایی برای بهبود ویژگیهای دینامیکی و آکوستیک دارند. با این وجود، به دلیل طول بزرگتر زنجیر، استفاده از آنها در موتورهای با بار سنگین محدود است. در نوع جدیدی از زنجیر تایم، طراحی دندانهدار و سلیو بهصورت ترکیبی استفاده شده است که توالی حرکتی بهینهای در ورودی و خروجی زنجیر به چرخدنده ایجاد میکند و ارتفاع ضربه ورودی را کاهش میدهد. در این نوع زنجیر، حرکت و انتقال نیرو یکنواخت نیست.
کدام خودروها زنجیر تایم دارند؟
زنجیر تایم در خودروهای مختلفی استفاده میشود و تولیدکنندگان متعددی به کارگیری آن را در محصولات خود ترجیح میدهند. برای مثال، اکثر خودروهای بیامو و مرسدس بنز مجهز به زنجیر تایم هستند. برخی از برندهای بزرگ آمریکایی و اروپایی مانند کادیلاک، شورولت، فولکس واگن و رنو نیز در مجموعهای از مدلهای خود از زنجیر تایم استفاده کردهاند. علاوه بر برندهای بزرگ و شناختهشده، خودروهای محبوب دیگری مانند برخی مدلهای داچیا، هوندا جاز، فورد، سیتروئن، فیات و مزدا نیز مجهز به زنجیر تایم هستند.
عملکرد و وظایف زنجیر تایم و تسمه تایم
وظیفه اصلی هر دو زنجیر تایم و تسمه تایم در موتور، انتقال حرکت از میللنگ به میلسوپاپها است تا سوپاپها در زمانهای دقیق باز و بسته شوند. این هماهنگی دقیق برای عملکرد بهینه موتور و جلوگیری از آسیبهای جدی بسیار حیاتی است. در صورت عدم تنظیم بودن زمان یا پارگی زنجیر/تسمه تایم، ممکن است سوپاپها قیچی شوند و آسیبهای جدی به سرسیلندر و پیستون وارد شود. تفاوت اصلی در ساختاری است که هر کدام دارند؛ زنجیر تایم معمولاً از جنس فلز ساخته میشود، در حالی که تسمه تایم از مواد لاستیکی یا کامپوزیتی تشکیل شده است.
تفاوت زنجیر تایم و تسمه تایم
زنجیر تایم به دو نوع اصلی زنجیری و ترکیبی تقسیم میشود. نوع زنجیری از حلقههای فلزی پیوسته تشکیل شده است، در حالی که نوع ترکیبی ترکیبی از فلز و پلاستیک است که استحکام و انعطافپذیری را بهصورت همزمان ارائه میدهد. زنجیر تایم معمولاً در خودروهای کلاسیک و خودروهای گرانقیمتتر استفاده میشود. تسمه تایم نیز به دو نوع لاستیکی و فلزی تقسیم میشود. تسمههای تایم لاستیکی به دلیل سبک بودن و انعطافپذیری بالا، اغلب در موتورهای سبک و خودروهای سواری اقتصادی استفاده میشوند. در مقابل، تسمههای تایم فلزی برای موتورهایی با شرایط کاری سختتر مناسب هستند و در خودروهای خاص مانند خودروهای مسابقهای کاربرد دارند.
مقایسه عملکرد و کاربرد
زنجیر تایم و تسمه تایم، هر کدام ویژگیهای منحصر به فردی دارند که تأثیر قابل توجهی بر عملکرد موتور از جمله توان، گشتاور، شتابگیری، اتلاف انرژی و مصرف سوخت میگذارد. زنجیر تایم به دلیل ساختار فلزی خود، قادر است توان و گشتاور بالاتری را منتقل کند و در برابر کشش و فشار مقاومت بیشتری نشان دهد. این ویژگی باعث شده است که زنجیر تایم در خودروهایی که نیازمند شتابگیری سریع هستند، ترجیح داده شود.
تسمه تایم نیز به دلیل سبک بودن و انعطافپذیری، ممکن است کمی انعطاف بیشتری در انتقال نیرو داشته باشد که در برخی موارد میتواند شتابگیری را کاهش دهد. همچنین، تسمه تایم به دلیل ساختار منعطفتر و سبکتر خود، اتلاف انرژی کمتری دارد و مصرف سوخت کمتری را به همراه دارد. اگرچه زنجیر تایم ممکن است به دلیل مقاومت بیشتر و وزن بالاتر، مصرف سوخت بیشتری داشته باشد، اما این تفاوت در کاربردهای خاص و شرایط کاری مختلف متغیر است.
نگهداری و تعویض زنجیر تایم یا تسمه تایم
در ادامه بررسی نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو، برای نگهداری زنجیر تایم، بررسی منظم و روانکاری مناسب از اهمیت ویژهای برخوردار است. توجه به علائم فرسودگی مانند صداهای غیرعادی و کشیدگی زنجیر ضروری است و در صورت مشاهده این علائم، باید اقدام به تعویض زنجیر نمود. کمپانیهای خودروسازی معمولاً توصیه میکنند که زنجیر تایم هر ۱۵۰,۰۰۰ کیلومتر یا هر ۵ سال یکبار تعویض شود. با این وجود، این اعداد ممکن است بسته به سازنده و فناوریهای بهکاررفته متفاوت باشد.
تسمه تایم نیز نیاز به بررسی منظم دارد و در صورت مشاهده هرگونه ترک، ساییدگی، یا سایر علائم فرسودگی، باید بلافاصله تعویض شود. بهطور معمول، توصیه میشود تسمه تایم هر ۵۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر یا هر ۳ سال یکبار تعویض گردد.
هزینه تعویض و نگهداری زنجیر تایم و تسمه تایم متفاوت است. بهطورکلی، هزینه تعویض زنجیر تایم بالاتر از تسمه تایم است. با این حال، به دلیل عمر مفید طولانیتر زنجیر تایم، نیاز به تعویض آن کمتر است که میتواند در درازمدت هزینهها را کاهش دهد.
زنجیر تایم چه مزایایی دارد؟
زنجیر تایم در مقایسه با تسمه تایم از جنس لاستیک، مزایای چشمگیری دارد و اغلب به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود، عملکرد بهینهتری ارائه میکند. یکی از مهمترین مزیتهای آن، فلزی بودن قطعه است که خود یک ویژگی فوقالعاده محسوب میشود. برخی دیگر از مزایای زنجیر تایم عبارتند از:
– استحکام و دوام فوقالعاده: زنجیر تایم دارای استحکام و طول عمر بسیار بیشتری نسبت به تسمه تایم است و خرابی آن کمتر اتفاق میافتد.
– سهولت در تعمیر و نگهداری: نگهداری از زنجیر تایم بسیار آسان است. شما میتوانید در هر بار تعویض روغن موتور، آن را بررسی کرده و از سلامت آن اطمینان حاصل کنید. خرابی آن بسیار کم اتفاق میافتد!
– مقاومت در برابر تغییرات آب و هوا: زنجیر تایم فلزی در برابر تغییرات آب و هوا کاملا مقاوم است. این قطعه در برابر گرما و سرما مقاومت بالایی دارد. در مقابل، تسمه تایم لاستیکی ممکن است در دمای پایین منجمد شود و خاصیت خود را از دست بدهد، که میتواند بر عملکرد خودرو تأثیر منفی بگذارد.
آیا زنجیر تایم معایبی هم دارد؟
بله، زنجیر تایم علیرغم مزایای بسیار، مانند هر قطعه دیگری در خودرو معایبی نیز دارد که ممکن است شما را به فکر استفاده از قطعات جایگزین بیندازد. در این بخش، برخی از معایب زنجیر تایم را بررسی میکنیم:
– وزن بیشتر: وزن زنجیر تایم بسیار بیشتر از تسمه تایم لاستیکی است که منجر به افزایش مصرف سوخت خودرو میشود.
– افزایش آلایندگی: به دلیل وزن بیشتر زنجیر تایم، مصرف سوخت افزایش یافته و در نتیجه، میزان آلایندگی خروجی خودرو نیز بیشتر میشود. این امر میتواند بر عملکرد موتور تأثیر منفی بگذارد.
– تولید صدا: زنجیر تایم سر و صدای بیشتری نسبت به تسمه تایم تولید میکند و ممکن است آلودگی صوتی ایجاد کند.
– محدودیت در استفاده: به دلیل وزن زیاد زنجیر تایم، معمولاً فقط در سیلندر موتورهای بزرگ مورد استفاده قرار میگیرد.
– هزینه تعمیر و تعویض بالاتر: هزینه تعمیر و تعویض زنجیر تایم بسیار بیشتر از تسمه تایم است و قطعه پرهزینهتری محسوب میشود.
– نیاز به روانکاری مداوم: زنجیر تایم به روانکاری مداوم نیاز دارد و بدون آن، عملکرد صحیحی نخواهد داشت.
اجزای سیستم زنجیر تایم:
– زنجیر تایم: مسئول هماهنگکردن حرکت اجزای مختلف موتور است و به عنوان واسط اصلی انتقال نیرو از میللنگ به میلسوپاپها عمل میکند.
– چرخدندهها: این چرخدندهها به میللنگ و میلسوپاپها متصل هستند و حرکت را از زنجیر به این اجزا منتقل میکنند. چرخدندهها باید با دقت و هماهنگی کار کنند تا اطمینان حاصل شود که حرکت زنجیر بدون لغزش یا خطا انجام میشود.
– تنظیمکننده زنجیر (تنشنر): این قطعه، کشش زنجیر را تنظیم میکند تا همواره در حالت مناسب کار کند و از لغزش یا افتادگی جلوگیری شود. کشش مناسب زنجیر تایم کمک میکند تا صداهای ناخواسته کاهش یافته و سایش کمتر شود.
– راهنماها و لغزشدهندهها: این قطعات، زنجیر را هدایت و پشتیبانی کرده و از سایش و لرزش جلوگیری میکنند. راهنماها، زنجیر را در مسیر صحیح خود نگه داشته و از برخورد آن با دیگر اجزا جلوگیری میکنند.
علائم خرابی سفت کن زنجیر تایم
همانطور که در ام جی ایرانیان آمده است، تسمه تایم باید بهطور دورهای تعویض شود، اما زنجیر تایم اینگونه نیست. مگر اینکه زنجیر تایم دچار خرابی یا فشرده شدن شده باشد، در غیر این صورت نیازی به تعویض آن نیست. نادیده گرفتن مشکلات زنجیر تایم میتواند منجر به بروز مشکلات جدی در خودرو شود. علائم زیر نشاندهنده خرابی زنجیر تایم هستند:
– پوشش و سایش زیاد: سفتکن زنجیر تایم ممکن است با گذشت زمان و استفاده مداوم، دچار سایش و کاهش کارایی شود. این سایش میتواند ناشی از اصطکاک مداوم با زنجیر تایم یا کیفیت پایین قطعات باشد.
– خرابی در سیستم هیدرولیک: برای سفتکنهای هیدرولیک، نقص در سیستم روغنکاری یا کمبود فشار روغن میتواند منجر به عملکرد نادرست و خرابی سفتکن شود. همچنین، مشکلاتی مانند گرفتگی مسیر روغن یا خرابی پمپ روغن نیز میتواند تأثیرگذار باشد.
– آلودگی و ذرات معلق: ورود ذرات معلق، زبالهها، یا آلودگی به داخل سیستم زنجیر تایم میتواند به سفتکن آسیب برساند. این ذرات میتوانند به مکانیزمهای داخلی آسیب زده و عملکرد صحیح آن را مختل کنند.
– عدم نگهداری مناسب: عدم تعویض بهموقع روغن موتور یا استفاده از روغنهای نامناسب میتواند به عملکرد سفتکن زنجیر تایم آسیب برساند. روغن کهنه و آلوده میتواند مکانیزمهای هیدرولیک را تخریب کند و باعث خرابی شود.
– مشکلات در زنجیر تایم: تنش بیشازحد در زنجیر تایم ناشی از مشکلات مکانیکی مانند دندانههای آسیبدیده یا تنظیم نادرست میتواند فشار زیادی بر سفتکن وارد کند و منجر به خرابی آن شود.
– عدم تنظیم صحیح: نصب یا تنظیم نادرست سفتکن زنجیر تایم میتواند باعث ایجاد تنشهای غیرعادی و خرابی سریع آن شود.
– شرایط حرارتی نامناسب: دماهای بسیار بالا یا پایین میتواند به عایقها و اجزای داخلی سفتکن آسیب رسانده و کارایی آن را کاهش دهد.
تشخیص بهموقع علائم خرابی و انجام تعمیرات و نگهداری مناسب میتواند از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری کرده و هزینههای تعمیرات را کاهش دهد.
عمر مفید و زمان تعویض زنجیر تایم
در ادامه بررسی نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو، زنجیر تایم یکی از قطعات مصرفی خودرو است که باید پس از مدت مشخصی تعویض شود تا از مشکلات ناشی از خرابی و پارگی آن پیشگیری شود. متخصصان خودرو توصیه میکنند که زنجیر تایم هر ۸۰ هزار تا ۱۲۰ هزار کیلومتر یک بار تعویض شود. توجه به زمان تعویض زنجیر تایم بسیار مهم است، چرا که خرابی این قطعه میتواند آسیبهای جدی به دیگر بخشهای خودرو وارد کند. همچنین، ماشینهای قدیمی و خودروهایی که کارکرد زیادی دارند، بیشتر در معرض خرابی زنجیر تایم هستند.
چگونه تشخیص دهیم موتور خودرو زنجیر تایم دارد یا تسمه تایم؟
تسمه تایم برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ در موتور خودرو مورد استفاده قرار گرفت، بنابراین تمام خودروهایی که قبل از آن سال تولیدشدهاند مجهز به زنجیر تایم هستند. برای تشخیص اینکه خودروی شما زنجیر دارد یا تسمه، میتوانید به دفترچه خودرو مراجعه کنید. همچنین، میتوانید به موتور نگاه کنید: اگر در سمت چپ موتورهای عرضی یا جلوی موتورهای طولی یک قاب پلاستیکی مشاهده شد، موتور شما تسمه تایم دارد. اگر در این نواحی پوشش فلزی وجود داشت، موتور زنجیر تایم دارد.
در ادامه به بررسی زمان مناسب برای تعویض زنجیر و تسمه خودرو میپردازیم:
زمان تعویض زنجیر و تسمه در چه کارکردی باید انجام شود؟
زنجیر تایم به گونهای طراحی شده است که میتواند بدون نیاز به تعویض، به صورت دائم کار کند. با روغنکاری مناسب، زنجیر تایم میتواند در طول عمر موتور خودرو بدون مشکل کار کند. از سوی دیگر، عمر و کارکرد تسمه تایم به نوع تسمه بستگی دارد و میتواند متفاوت باشد. کارکرد تسمههای مختلف میتواند از حدود ۵۰ هزار کیلومتر تا ۱۰۰ هزار کیلومتر متغیر باشد.
اما تنها کارکرد تسمه ملاک نیست و باید به عمر آن نیز توجه کرد، زیرا ممکن است خودرو برای مدتی بدون استفاده بماند. در صورت عدم استفاده از خودرو، تسمه تایم که از پلاستیک ساخته شده است، خشک شده و انعطافپذیری خود را از دست میدهد. بنابراین، توصیه میشود که تسمه تایم هر سه سال یک بار تعویض شود.
قطعات یدکی ام جی
با توجه به تنوع خودروهای برند ام جی (MG) در ایران، انواع مختلفی از قطعات یدکی ام جی در بازار وجود دارد. در حال حاضر، خرید لوازم یدکی ام جی 350 از طریق سایت فروشگاهی ما امکانپذیر است. شما میتوانید تمام لوازم یدکی و قطعات مورد نیاز این خودرو را از برندهای معتبر چینی خریداری کنید. یکی از نکات مهم برای خریداران لوازم یدکی، قیمت این محصولات است.
لوازم یدکی خودروهای ام جی وارداتی هستند و به صورت مستقیم از چین وارد ایران میشوند. دلیل اصلی قیمت نسبتا بالای قطعات ام جی نیز همین وارداتی بودن آنها است. در بازار ایران، لوازم یدکی چینی با کیفیت پایین نیز وجود دارند که تحت عنوان لوازم یدکی خارجی فروخته میشوند. بنابراین، اگر به دنبال خرید لوازم یدکی اورجینال ام جی هستید، باید بودجه مناسبی را در نظر بگیرید. قیمت این نوع لوازم یدکی تحت تأثیر نوسانات ارز، نرخ تورم و عرضه و تقاضا تغییر میکند.
هرگونه تغییر در شرایط بازار به سرعت بر قیمت لوازم یدکی ام جی تأثیر میگذارد. اگر قصد خرید قطعات ام جی را دارید، میتوانید با تماس با ما، لیست قیمتهای بهروز را دریافت کنید. تیم پشتیبانی ام جی ایرانیان آماده پاسخگویی به سؤالات شما در این زمینه است.
هزینه تعویض زنجیر تایم چقدر است؟
زنجیر تایم قطعهای بسیار مقاوم است، اما مانند هر قطعه خودرویی دیگری، در صورت عدم روغنکاری صحیح، دچار آسیب و سایش بیشازحد خواهد شد. اگر زنجیر تایم پاره شود، ممکن است خسارات جدی به موتور خودرو وارد کند. البته در این مورد، زنجیر تایم مقصر اصلی نیست، بلکه خرابی سایر اجزای موتور میتواند فشار بیشازحدی به زنجیر وارد کرده و باعث خرابی آن شود.
هزینه تعویض زنجیر تایم متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. همچنین، تعویض زنجیر تایم ممکن است یک روز زمان نیاز داشته باشد، حتی برای باتجربهترین مکانیکها و با در دسترس بودن تمام ابزارهای مناسب. بنابراین، هزینه نیروی کار نیز باید در نظر گرفته شود.
خرید زنجیر تایم
همانطور که در ادامه بررسی نحوه عملکرد زنجیر تایم در خودرو گفته شد، زنجیر تایم را باید پس از مدتی استفاده تعویض کنید تا موتور خودرو به درستی کار کند. برای خرید لوازم یدکی خودرو، مانند زنجیر تایم، باید به فروشگاههای معتبر مراجعه کنید تا نگرانی در مورد کیفیت قطعه وجود نداشته باشد. وبسایت ما یکی از فروشگاههای اینترنتی معتبر در زمینه فروش لوازم یدکی خودروهای چینی است که به عنوان واردکننده این قطعات فعالیت میکند و آنها را با تضمین اصالت و کیفیت کالا و همچنین قیمتهای مناسب ارائه میدهد.
کلام آخر
زنجیر تایم یکی از اجزای مهم موتور خودرو است که وظیفه هماهنگ کردن چرخش میل بادامک و میل لنگ را بر عهده دارد. سوپاپهای موتور در زمان ورود سوخت و خروج دود باید با زمانبندی دقیق باز و بسته شوند. زنجیر تایم با زمانبندی دقیق، از برخورد پیستون با سوپاپها جلوگیری میکند. زنجیر تایم شبیه زنجیر دوچرخه است و صدای بیشتری نسبت به تسمه تایم تولید میکند. عملکرد زنجیر تایم مشابه تسمه تایم است، اما عمر طولانیتری دارد.
بسیاری از خودروسازان، از تسمه تایم در خودروهای اقتصادی استفاده میکنند، زیرا هزینه تولید موتورهای دارای تسمه تایم پایینتر است. اما در خودروهای جدید و لوکس، استفاده از زنجیر تایم رایجتر است. با عایقبندی مناسب، صدای کمتری از موتور تولید میشود. استفاده از زنجیر تایم مزایای بیشتری دارد، زیرا نیازی به تعویض دورهای ندارد و با تکنولوژی جدید، افت اصطکاک آن کاهش مییابد.